Τρίτη 29 Απριλίου 2014

Εκκλησίες και Μοναστήρια στην Περιφέρεια Α.Μ.Θ.

ΔΡΑΜΑ
Ιερά Μητρόπολη Δράμας  http://www.imdramas.gr/

Στην πόλη και στους οικισμούς του βόρειου κυρίως τμήματος του νομού, σε δασώδεις εκτάσεις αλλά και σε πλαγιές και απόκρημνες κορυφές των ορεινών όγκων της περιοχής, μοναστήρια και εκκλησιές μαρτυρούν το βαθύτατο θρησκευτικό σεβασμό των κατοίκων. Μνημεία του βυζαντινού κόσμου και άλλα, τα περισσότερα, των οθωμανικών χρόνων μεταφέρουν μνήμες της διαδρομής του ελληνισμού και της ορθοδοξίας στην ταραγμένη αυτήν περιοχή. Με αφετηρία τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες, η χριστιανική εκκλησία στη Δράμα αποτελούσε τμήμα της ιστορικής επισκοπής των Φιλίππων που δημιουργήθηκε μετά το κήρυγμα του Απόστολου Παύλου τον 1ο μ.Χ. αι. Ως αρχιεπισκοπή, εξαρτημένη από τη μητρόπολη των Φιλίππων, η Δράμα εμφανίζεται, για πρώτη φορά, στη βασιλεία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1258-1282). Αυτήν την εποχή ακριβώς θεωρείται ότι αναπτύχθηκε σε σημαντικό εκκλησιαστικό κέντρο.
Από το 17ο αι. η Μητρόπολη Δράμας ενώθηκε με άλλες Μητροπόλεις της περιοχής μέχρι το 1882 όταν διασπάστηκε, και ο σημερινός νομός πέρασε στον έλεγχο δύο επισκοπών στη διάρκεια του 20ού αι. Από τους βυζαντινούς χρόνους σώζονται στην πόλη η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας του 10ου αι., που μετατράπηκε σε τέμενος την περίοδο της τουρκοκρατίας, και το εκκλησάκι των Ταξιαρχών από την εποχή των Παλαιολόγων, σε ρυθμό μονόχωρης βασιλικής, που βρισκόταν σε επαφή με το βυζαντινό τείχος, καθιστώντας πιθανόν τους Ταξιάρχες φύλακες της Δράμας.  
Το σημαντικότερο μοναστήρι της εποχής στην περιοχή είναι αναμφίβολα, μέχρι σήμερα, εκείνο της Εικοσιφοίνισσας, σε υψόμετρο 753 μ., σε μια καλά προστατευμένη πλαγιά του Παγγαίου. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, πρωτοχτίστηκε τον 5ο αι. με κτήτορα τον άγιο Γερμανό ή κατά μία άλλη εκδοχή αυτό έγινε στα τέλη του 8ου αι.. Στις παραδόσεις της μονής, αναφέρεται πως η Παναγία χάρισε στον Γερμανό την αχειροποίητη θαυματουργή εικόνα της, μέσα σε εξαίσιο, «φοινικούν», φως. Για αυτό και η μονή αφιερώθηκε στην Παναγία και φέρει την ονομασία «Εικοσιφοίνισσα». Χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν κάθε χρόνο στο μοναστήρι του Παγγαίου για χάρη της θαυματουργής εικόνας. Η μονή, καταφύγιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Διονυσίου Α΄ στο τέλος του 15ου αι., έφθασε στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 15ο-16ο αι. και γνώρισε την καταστροφή, τόσο το 1507 με τη σφαγή όλων των μοναχών όσο και το 1943, για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στους εθνικούς αγώνες. Το καθολικό της μονής άρχισε να κατασκευάζεται από τα τέλη του 18ου αι. και προχώρησε η ανοικοδόμησή του σε μια δεύτερη φάση την περίοδο 1837-1842. Το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, όπου βρίσκεται και η Αχειροποίητος εικόνα της Παναγίας, τελείωσε το 1803 από Χιώτες τεχνίτες. Οι σωζόμενες τοιχογραφίες στο εξωτερικό του ναού έγιναν μεταξύ του 1858 και 1864 από το Μολδαβό ζωγράφο Ματθαίο, γνωστό και από έργα του στο Άγιο Όρος, μαζί με τον θεσσαλονικέα βοηθό του Νικόλαο. Μετά την ανασυγκρότηση του 1967 είναι γυναικεία μονή που φιλοξενεί πολλούς πιστούς κάθε χρόνο, καθώς η γαλήνη και η πνευματικότητα κυριαρχούν μέσα στο εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον.
Στο τέλος της τουρκοκρατίας, από το 1815 μέχρι το 1890, χτίζονται 33 μεταβυζαντινές εκκλησίες σ' ολόκληρο το νομό, σε περίοδο μεταρρυθμίσεων αλλά και έντονων εθνικών ανταγωνισμών. Στο εσωτερικό τους οι οροφές είναι ξύλινες με πολύχρωμο διάκοσμο. Οι ναοί διαθέτουν ξυλόγλυπτα τέμπλα-συχνά εξαιρετικής τέχνης- και ενδιαφέρουσα ξυλόγλυπτη επίπλωση (όπως επισκοπικό θρόνο, άμβωνα). Στη ζωγραφική αναγνωρίζονται στοιχεία λαϊκής τέχνης που φέρνουν πιο κοντά τον καθημερινό άνθρωπο στην ορθόδοξη πίστη, ενώ έντονες είναι και οι επιδράσεις των εργαστηρίων του Αγίου Όρους.
Ανάμεσα στα αντιπροσωπευτικά μνημεία της περιοχής ξεχωρίζει η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Λιβαδάκι, κτισμένη το 1870, με αναλλοίωτο στο εσωτερικό τον ξυλόγλυπτο και γραπτό διάκοσμο που καθιστά το ναό ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία της περιοχής Νευροκοπίου. Ακόμη οι Ταξιάρχες στο εγκαταλελειμμένο σήμερα Ακρινό (1848), ο Προφήτης Ηλίας στον Βώλακα (1841), η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Πανόραμα (μέσα 19ου αι.), ο Άγιος Νικόλαος στην Καλή Βρύση (1877), ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στη Χωριστή (1906) και ο Άγιος Αθανάσιος στο Δοξάτο (1867). Κοντά στην προικισμένη φύση της δραμινής γης, μοναστικές κοινότητες εκπέμπουν πνευματικό φως και γίνονται καταφύγιο λατρείας και περισυλλογής. Εκτός από τη μονή της Εικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο, στο πευκοδάσος της Περιχώρας υπάρχει η γυναικεία μονή του Αγίου Μηνά (1950), στο δρόμο μας για το περίφημο δάσος της Ελατιάς η γυναικεία μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος (στο χωριό Ταξιάρχες από το 1970) και η μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Πρασινάδα, 52χλμ. ΒΑ της Δράμας, στο δρόμο μας για τα δάση της Ροδόπης. Τους θησαυρούς της ορθόδοξης παράδοσης μπορούμε να δούμε συγκεντρωμένους στο εκκλησιαστικό μουσείο της Μητρόπολης Δράμας, δίπλα στο επισκοπικό μέγαρο της πόλης, αφού προηγηθεί επικοινωνία με τα γραφεία της εκκλησιαστικής αρχής.
Ξεχωριστή μέρα για την περιοχή είναι η παραμονή της γιορτής της πολιούχου της Δράμας, της Αγίας Βαρβάρας, στις 3 Δεκεμβρίου, όταν εκατοντάδες παιδιά αφήνουν τα καραβάκια τους, φωταγωγημένα, στα ήρεμα νερά της λίμνης, ακριβώς μπροστά από την ομώνυμη εκκλησία, προσφέροντας μοναδικό θέαμα στο σούρουπο

ΚΑΒΑΛΑ
Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως & Θάσου http://www.im-philippon.gr/index.htm

Αφετηρία του Χριστιανισμού για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Νεάπολη και Φίλιπποι, η ωραία πύλη του Χριστιανισμού για την Ευρώπη και το δυτικό κόσμο.
Σύμφωνα με τη διήγηση του Βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων, την άνοιξη του 50 μ.Χ. ο Παύλος και οι συνοδοί του, Σίλας και Τιμόθεος, μετά από όραμα που είδε ο Απόστολος των Εθνών, ξεκίνησαν από την Τροία και έπλευσαν προς τα παράλια της Μακεδονίας. Αποβιβάσθηκαν στη Νεάπολη (τη σημερινή Καβάλα), επίνειο των Φιλίππων.
Από τη Νεάπολη περπάτησαν στην Εγνατία, τη  μεγάλη λιθόστρωτη στρατιωτική και εμπορική οδό, που ένωνε την Ανατολή με την Δύση και περνούσε από την Νεάπολη και τους Φιλίππους. Τμήματά της σώζονται μέχρι σήμερα στην περιοχή. Ανηφόρισαν  προς το όρος Σύμβολο, έφθασαν εκεί που σήμερα είναι κτισμένο το  Μοναστήρι του Αγίου Σίλα, συνοδοιπόρου του Παύλου σε αυτή την πρώτη επίσκεψη του Αποστόλου,  κατηφόρισαν προς την πεδιάδα των Φιλίππων  και κατέληξαν σ την Αγορά της περιώνυμης πόλης των Φιλίππων.
Στους Φιλίππους, ύστερα από παραμονή λίγων ημερών, αποφάσισαν να αρχίσουν το έργο της διδασκαλίας. Την ημέρα του Σαββάτου βγήκαν έξω από την πόλη, στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού, όπου νόμιζαν πως υπήρχε τόπος προσευχής για τους Ιουδαίους, και κάθισαν και μιλούσαν στις συγκεντρωμένες εκεί γυναίκες. Ανάμεσα σ' αυτές κάποια γυναίκα από τα Θυάτειρα, ονομαζόμενη Λυδία, που πουλούσε πορφύρα, γυναίκα θεοσεβής άκουγε και ο Κύριος της άνοιξε την καρδιά, για να προσέχει όσα έλεγε ο Παύλος. Αμέσως βαπτίσθηκε αυτή και οι οικιακοί της.
Λυδία, η πρώτη Ελληνίδα και Ευρωπαία χριστιανή, στήριγμα των Αποστόλων στους Φιλίππους, αγία και ισαπόστολος για όλους τους χριστιανούς. Η εκκλησία έχει υψώσει ναό - βαπτιστήριο στο ίδιο χώρο που βαφτίστηκε η Λυδία, όπου κάθε χρόνο, στις 20 Μαΐου εορτή της Αγίας, τελούνται μέχρι και σήμερα βαπτίσεις Χριστιανών.
Συνεχίζοντας την προσκυνηματική μας περιήγηση στην περιοχή του Παγγαίου, πάνω από το Χρυσόκαστρο ο επισκέπτης συναντά την επιβλητική Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, στην περιοχή του παλιού Χορτοκοπίου τη Μονή της Υπαπαντής, τη Μονή της Παναγίας Παγγαιώτισσας στο νέο Χορτοκόπι, ενώ στην Νικήσιανη μπορεί να επισκεφτεί τη Μονή του Αγίου Δημητρίου.
Ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Ορθοδοξίας είναι το σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, που φυλάσσεται στον ομώνυμο μεγαλοπρεπή ναό της Νέας Καρβάλης.

Στην ορεινή περιοχή του Νέστου, μέσα σε μια βραχώδη, ανισόπεδη αλλά καταπράσινη περιο­χή που περικλείουν τα χωριά Μακρυχώρι, Ελαφοχώρι, Δύσβατο και Στεγνό, βρίσκεται ένα ακόμη ταπεινό εργαστήρι της προσευχής, πραγματική όαση μέσα στη σημερινή υλόπνικτη εποχή μας. Πρόκειται για την "Ιερά γυναικεία κοινοβιακή Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος" των Νικητών.
Είναι ένα προκεχωρημένο φυλάκιο της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, που με την πνευματική του ακτινοβολία δεσπόζει σ' όλη την ανατολική περιοχή αυτής. Βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο σχεδόν εγκαταλελειμμένο σήμερα οικισμό των Νικητών απ' τον οποίο πήρε το γνωστό λαϊκό της όνομα ως "Μονή των Νικητών".
Αφιερώθηκε στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού απ' την ομώνυμη θαυματουργό εικόνα που "βρέθηκε" εδώ κατά τρόπο περιπετειώδη. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κειμήλιο που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων πέρα εκεί στις αλύτρωτες πατρίδες της Μικράς Ασίας. Είναι ένας θησαυρός ανεκτίμητος, απ' αυτούς που οι τραγικοί αλλά ηρωικοί πρόσφυγες έφεραν μαζί τους σ' εκείνες τις φοβερές ώρες της καταστροφής τους το 1922.
Στο νησί της Θάσου, ανάμεσα σε πολλές αξιόλογες εκκλησίες και μονές, ξεχωρίζουν η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου (35 χιλιόμετρα δυτικά από το Λιμένα). Το μοναστήρι είναι γυναικών και αποτελεί μετόχι της Ι.Μ. Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Η μονή «ακροβατεί» στην άκρη του βράχου και η θέα από κει κόβει την ανάσα.
Επίσης, η Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονα (10 χιλιόμετρα από τη Σκάλα Πρίνου προς το Υψάριο). Είναι μοναστήρι γυναικών και ανήκει διοικητικά στην Μητρόπολη Καβάλας, αλλά και η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις Μαριές (20 χλμ. από το Λιμένα). Είναι μοναστήρι αντρών και ανήκει διοικητικά επίσης στην Μητρόπολη Καβάλας


ΞΑΝΘΗ
Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης & Περιθεωρίου  http://www.im-xanthis.gr/

Πολλές και εξόχως αξιόλογες είναι οι Ιερές Μονές και οι εκκλησίες του Νομού.
Ξεκινώντας κανείς από το Μοναστήρι της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας το οποίο κτίστηκε με τη σημερινή της μορφή το 1841, αλλά από το 1559 υπάρχουν αναφορές στη μονή. Είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και δεσπόζει στην βορειοανατολική πλευρά της πόλης στις παρυφές της ορεινής Ροδόπης. Στην ανατολική πτέρυγα της Μονής λειτουργεί το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως Ξάνθης, στο οποίο εκτίθεται σημαντικός αριθμός φορητών εικόνων και άλλων λατρευτικών σκευών και κειμηλίων
 Το Μοναστήρι Παναγίας Καλαμούς, χτίστηκε κατά τους χρόνους της εικονομαχίας από εικονόφιλους μοναχούς. Δεσπόζει στη χαράδρα του ποταμού Κόσυνθου με πανοραμική θέα στην πεδιάδα της Ξάνθης. Η ονομασία της μονής προέρχεται από εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε σε καλαμιές. 
Το Μοναστήρι Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Πιθανότατα κτίσμα του 16ου αιώνα, μέσα στο δάσος με ακακίες και πεύκα κάτω από τη βυζαντινή ακρόπολη της Ξάνθης. Παρουσιάζει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες και σπάνιας βυζαντινής τέχνης εικόνες στο τέμπλο του ναού, της ίδιας εποχής, ενώ το καθολικό της είναι το αρχαιότερο μνημείο της Ξάνθης και χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα
 Ο Άγιος Νικόλαος, μετόχι της Μονής Βατοπεδίου, κτισμένο σε νησίδα στην καρδιά της Βιστωνίδας λίμνης από τον 11ο αιώνα, ενώ εκ βάθρων ιδρύθηκε και καλλωπίστηκε το 1904. Το τοπίο είναι μοναδικά ειδυλλιακό και απέχει μόλις 20' από την Ξάνθη.

Στον οικισμό της Παλιάς Ξάνθης, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το Ναό των Παμμεγίστων
Ταξιαρχών Καβακίου που κτίστηκε το 1834, πιθανότατα στα ερείπια παλαιότερου ναού της μεσοβυζαντινής περιόδου. Το Ναό του Αγίου Γεωργίου που  ανοικοδομήθηκε το 1835. Στον περίβολο βρίσκεται η ενδιαφέρουσα αναθηματική στήλη της Ευθαλίας Δαβίδοβιτς (1866). Το Ναό του Αγίου Βλασίου που ανοικοδομήθηκε το 1838. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα αγιορείτη ζωγράφου. Τον Μητροπολιτικό Ναό του Τιμίου Προδρόμου που ανοικοδομήθηκε στα θεμέλια παλαιότερου, πιθανότατα της βυζαντινής περιόδου, το 1839, από τον Μητροπολίτη Ξάνθης Ευγένιο, και το Ναό του Ακαθίστου Ύμνου που κτίστηκε στα 1861. Η εικόνα της Θεοτόκου είναι θαυματουργή και βρίσκεται στο κεντρικό κλίτος του ναού.
Στα όρια των Δήμων του Νομού ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης ο ενοριακός Ναός της Υπαπαντής του Χριστού Γενισέας που κτίστηκε το 1835 από τον Μητροπολίτη Ευγένιο.  Ιδιαίτερης αξίας είναι η εφέστια εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού, ο Ναός της Αγίας Παρασκευής Αβδήρων που έλαβε τη σημερινή του μορφή το 1845. Αξίζει να αναφερθεί η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, καθώς και η θαυματουργή εικόνα της αγίας Παρασκευής που βρίσκονται στο τέμπλο, ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σταυρουπόλεως που ανοικοδομήθηκε το 1858. Στο ναό φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας και ο Ναός του Αγίου Δημητρίου Κιμμερίων που ανοικοδομήθηκε το 1902 από το Μητροπολίτη Ξάνθης Ιωακείμ Σγουρό.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι διάσπαρτοι λατρευτικοί χώροι των Μουσουλμάνων, βρίσκονται κυρίως στην πόλη της Ξάνθης και στα γύρω χωριά, Γενισέα, Σέλινο, Κίδαρη. Έχουν λιτή διακόσμηση και εξωτερικά διακρίνονται από το κύριο μέρος του Τεμένους και το μιναρέ.

ΡΟΔΟΠΗ
Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας & Κομοτηνής  http://immaroniaskomotinis.gr/

Η Μητρόπολη Μαρωνείας & Κομοτηνής βρίσκεται στην ακριτική περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. Αποτελείτε από  71 Ενοριακούς Ναούς, 37 Παρεκκλήσια, 62  Εξωκκλήσια, 6 Ναούς Κοιμητηρίων και 2 Μοναστηριακούς Ναούς
Στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος χρονολογείται περίπου στο 1800 και χτίστηκε στα ερείπια βυζαντινού ναού. Μέσα στο ναό φιλοξενείται η θαυματουργεί εικόνα της Παναγίας 15ου-16ου αιώνα καθώς και ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο ηπειρωτικής σχολής, ένας δεσποτικός θρόνος και ένας άμβωνας 19ου αιώνα.
Λίγο πριν τον οικισμό Αιγείρου ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί στην Ξάνθη βρίσκεται η ιερά Μονή της Παναγίας. Το όνομα «βαθυρρύακα» έχει παρθεί από ένα βαθύ ρυάκι, το οποίο βρίσκεται δίπλα στη μονή και μέχρι και σήμερα κινεί ένα νερόμυλο. Από τη μονή αυτή δόθηκε η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, η οποία βρίσκεται στον ιερό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Κομοτηνή. Εδώ γίνεται ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Βόρειας Ελλάδας.

Στις πλαγιές του Παπίκιου όρους σώζονται τα ερείπια πολύχρωμων δαπέδων, τοιχογραφιών, καθολικού μονής και άλλων κτισμάτων, δείγματα της ακμαίας από τον 11ο έως και τον 14ο αιώνα μ.Χ. μοναστικής πολιτείας, στα κέντρα της οποίας μόνασαν ιστορικά πρόσωπα. Μία επίσκεψη είναι απαραίτητη στη νεόδμητη μονή του Οσίου Μάξιμου του Καυσοκαλυβίτη, βόρεια του Σώστη, όπως και στη Μαρώνεια, στους ναούς του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, της Κοίμησης της Θεοτόκου και στη βασιλική του Αγίου Χαραλάμπους. Στη θέση Σύναξη έχουν βρεθεί ερείπια μονής του 9ου-12ου μ.Χ., η οποία είχε ιδρυθεί στη θέση μιας τρίκλιτης Βασιλικής της εποχής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Μεγάλες μορφές της βυζαντινής εποχής αποσύρθηκαν εδώ, όπως ο πρωτοστάτωρ Αλέξιος Αξούθ και ο νόθος γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄(1143-1180), σεβαστοκράτωρ Αλέξιος. Στο τέλος της ζωής του προσήλθε εδώ ο ηγεμών των Σέρβων Στέφανος Α΄ Νεμάνια και ασπάστηκε το μοναχικό σχήμα. Ακόμα στους πρόποδες του Παπικίου κατασκήνωσε ο αυτοκράτωρ Αλέξιος Α΄ Κομηνός (1081-1118). Σημαντικές πληροφορίες για το Παπίκιον αντλούμε από τον βίο των δύο Αθηναίων μοναχών Βαρνάβα και Σωφρονίου, ιδρυτών της μονής Σουμελά του Πόντου. Με την ιστορία του Παπίκου συνδέονται τα ονόματα του Γρηγορίου Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, και του οσίου Μαξίμου του Καυσοκαλυβίτη, που επισκέφθηκαν την μοναστική κοινότητα στις αρχές του 14ου αι. και έμειναν στην περιοχή για μικρό χρονικό διάστημα.
Σημαντικός λόγος για την προσέλκυση των ασκητών θα πρέπει να υπήρξε και η εξαιρετική θέα από το Παπίκιον προς τον κάμπο του Ν. Ροδόπης και της Ξάνθης. Το μάτι ξεκουράζεται και έχει κανείς την αίσθηση, βλέποντας τον κόσμο από ψηλά, ότι ξεφεύγει από την γήινη σφαίρα με γαληνεμένη ψυχή.
Το Μοναστηριακό συγκρότημα Ληνού, βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. βόρεια του οικισμού Ληνού Ροδόπης και η ανασκαφική του έρευνα άρχισε το 1991. Ενδιαφέρον προκαλεί η χρήση ψηφιδωτού. Με βάση τα ανασκαφικά ευρήματα η ζωή του μοναστηριακού συγκροτήματος στο Ληνό Ροδόπης αρχίζει από τα μέσα του 11ου και τελειώνει στα μέσα του 14ου αι.
Η Βασιλική Πολυάνθου, που μπορεί να χρονολογηθεί μετά τον 6ο και πριν από τον 10ο αι., βρίσκεται σε απόσταση 1 χλμ. δυτικά της κοινότητας Πολυάνθου και αποκαλύφθηκε το 1973, ύστερα από εργασίες διαπλάτυνσης της δημόσιας οδού Κομοτηνής-Ιάσμου.
Από την παλαιοχριστιανική Μαρώνεια, γνωρίζουμε επιτύμβιες επιγραφές και καμαροσκεπής τάφους, μέσα στα όρια της αρχαίας Μαρώνειας, αίθριο μεγάλης βασιλικής, με ψηφιδωτά δάπεδα του 6ου αι., στη θέση Παλαιοχώρα, δεύτερη βασιλική στη θέση που ιδρύθηκε στον 11ο αι. μεγαλοπρεπής ναός, ενώ τρίτη βασιλική έχει εντοπισθεί κάτω από το παρεκκλήσι της Παναγίας στη θέση Άγιος Χαράλαμπος. Σ' αυτές τις βασιλικές και πιθανόν και σε άλλες ανήκουν και πολλά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, που έχουν συγκεντρωθεί στην Αρχαιολογική Συλλογή Μαρωνείας.
Έξω από την Μαρώνεια,10 χλμ. ανατολικά, στους πρόποδες του Αγ.Γεωργίου, στην παράλια θέση Σύναξη, αποκαλύφθηκε μεγάλη τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος βασιλική, της οποίας το ανατολικό τμήμα είναι χτισμένο με μάρμαρα από αρχαιότερα κτίρια της εποχής των Αντωνίνων (96-112)

ΕΒΡΟΣ
Ιερά Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως http://www.imalex.gr/
Ιερά Μητρόπολης Διδυμοτείχου Ορεστιάδος & Σουφλίου http://www.imdos.gr/

Σε ένα λοφίσκο της πάλαι ποτέ βυζαντινής κωμοπόλεως Βήρας (σήμ. Φέρες), βρίσκεται ο βυζαντινός Ναός του 12ου αιώνος αφιερωμένος στην Παναγία την Κοσμοσώτηρα. Ο Ναός σήμερα αποτελεί Ενοριακό Ναό της κωμοπόλεως και κέντρο του ομωνύμου Ιδρύματος των απανταχού Θρακών. Ο Ναός αποτελεί το Καθολικό της πάλαι ποτέ Ιεράς Μονής Παναγίας Κοσμοσώτηρας Βήρας, που ιδρύθηκε από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό το 1151/52. Σήμερα από όλο το συγκρότημα των οικοδομημάτων της Μονής σώζεται μόνο ο Ναός της Κοσμοσώτηρας, τμήμα των τειχών και των πύργων. Η πανήγυρις του Ναού τελείται κάθε χρόνο πανδήμως στις 15 Αυγούστου και έχει καθιερωθεί ως το Παγκόσμιο Προσκύνημα των Θρακών.
Η ιστορία της Μονής της Παναγίας της Κοσμοσώτηρα, της βυζαντινής κωμοπόλεως Βήρας, οπότε και της σημερινής πόλεως των Φερών, αρχίζει όταν το έκτο παιδί και τριτότοκος γιός του αυτοκράτορα Αλεξίου Α' του Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας, ο πορφυρογέννητος Ισαάκιος Κομνηνός, σε ηλικία 59 ετών, ήρθε "περί τα χείλη του ποταμού” Έβρου και σε τόπο έρημο “ανθρώπων και οικημάτων” καθίδρυσε “το της Κοσμοσωτήρας και Θεομήτορος φροντιστήριον, ανδρών μοναζόντων”. Ήταν το έτος 6.660 από κτίσεως κόσμου κατά την 15η Ινδικτιώνα, δηλαδή από 1ης Σεπτεμβρίου 1151 μέχρι 31ης Αυγούστου 1152 μετά Χριστόν. 
Με εμπειρία κτήτορος, αφού σε νεαρότερη ηλικία είχε ανακαινίσει ριζικά την Μονή της Χώρας και τον Ναό του Αγίου Στεφάνου του Αυρηλιανού στην Κωνσταντινούπολη, έρχεται κοντά στις εκβολές του Έβρου τον οποίο ονομάζει Μαρίτζα, και στον τόπο αυτό που ήταν γεμάτος φίδια και σκορπιούς και που λεγόταν βηρός, δηλαδή βαλτόνερα, οικοδομεί με βαθιά ευλάβεια ένα ολόκληρο οχυρωμένο μοναστηριακό συγκρότημα, το οποίο παίρνει από την περιοχή το όνομά του: "Μονή της Βήρας, Παναγία η Κοσμοσώτηρα". 

Ο Μονοκέφαλος Αετός
Είναι το πα­λαι­ό­τε­ρο έμβλημα που υπάρχει στην πε­ρι­ο­χή μας από την βυζαντινή εποχή. Βρί­σκεται εντοιχισμένο στη νο­τι­ο­α­να­το­λι­κή ε­ξω­τε­ρι­κή πλευρά της τοιχοποιίας του Ναού. Ο μονοκέφαλος αετός ήταν σύμβολο της Δυναστείας των Κομνηνών της Τραπεζούντας. Η Ε­λέ­νη Γλύ­κατ­ζη-Αρβελέρ, διακεκριμένη Βυζαντινολόγος και Πρύτανις του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, γρά­φει : ­«… η ύπαρξη στο νο­τι­ο­α­να­το­λι­κό ε­ξω­τε­ρι­κό τείχος του ναού, ενός κε­ρα­μι­κού αναγλύφου που παριστά τον μο­νο­κέ­φα­λο αετό, σύμβολο της αυ­το­κρα­το­ρί­ας και των αυ­το­κρα­τό­ρων μέχρι το 1261, μαρτυρεί ότι στη μονή της Κο­σμο­σώ­τη­ρας εν­τα­φι­ά­στη­κε πράγματι μέλος της βα­σι­λι­κής οι­κο­γέ­νειας και α­πο­τε­λεί ισχυρή ένδειξη ότι έχουμε εδώ μαυσωλείο της οι­κο­γε­νεί­ας των Κο­μνη­νών».

O Βραχώδης ναός των Αγίων Θεοδώρων 
Το σπήλαιο των αγίων Θεοδώρων είναι διαμορφωμένο σε ναΐδριο με την προσθήκη χτιστού τέμπλου και με την τοιχογράφηση των επιφανειών του βράχου, θυμίζοντας τις σπηλαιώδεις εκκλησίες της Καππαδοκίας. Οι τοίχοι και το εικονοστάσιο είναι πλούσια διακοσμημένοι με βυζαντινές τοιχογραφίες δύο φάσεων. Η πρώτη ανάγεται στον 11ο αι. και η δεύτερη στο τέλος του 12ου και αρχές του 13ου αι. Ζωγραφική διακόσμηση καλύπτει τα πλάγια τοιχώματα του διαδρόμου εισόδου και του ναΐσκου, όλη την επιφάνεια του κτιστού τέμπλου και τα τοιχώματα του ιερού βήματος. Οι τοιχογραφίες διακρίνονται για την εξαιρετική τεχνοτροπία τους, σπάνια δείγματα μνημειακής ζωγραφικής της περιόδου αυτής. 
Ναός Αγίας Αναστασίας Μάκρης
 Στην αγία Αναστασία της Μάκρης η κτητορική επιγραφή αναγράφει "το έτος 1833", δηλαδή ο ναός στη σημερινή του μορφή είναι ήδη 175 ετών. Ο ναός φαίνεται ότι κτίστηκε επάνω στα ερείπια παλαιοτέρου χριστιανικού ναού, όπως συνάγεται από την κτητορική επιγραφή στην οποία αναγράφεται επίσης το έτος 1100, πριν 900 χρόνια περίπου. Όπως προκύπτει επίσης από πολλαπλά μαρμάρινα σπαράγματα και θραύσματα, πλάκες, κιονόκρανα, εικόνες που βρίσκονται εκτεθειμένα στο ύπαιθρο, σε περιφραγμένο χώρο, στη νότια πλευρά του κτηρίου, εκεί πρέπει να υπήρχε παλαιότερα αρχαίος ελληνικός ναός.
Η Μάκρη φαίνεται ότι κατοικείται συνεχώς, χωρίς διακοπή, επί 5.000-7.000 χρόνια, όπως αποδεικνύουν ανασκαφές παλαιολιθικής εποχής κοντά στη Σπηλιά του Κύκλωπα. Στη Μάκρη, αρχαίοι ναοί ή ιερά, εκτός από την Αγία Παρασκευή και την Αγία Αναστασία φαίνεται ότι υπήρχαν και στην τοποθεσία που είναι κτισμένος ο Άγιος Γεώργιος, κοντά στην παραλία και στον Προφήτη Ηλία, στο λόφο βόρεια της Μάκρης , αλλά και στη λεγόμενη Σπηλιά του Κύκλωπα.  
Σήμερα ο Ναός της Αγίας Αναστασίας αποτελεί τον Ενοριακό Ναό της Μάκρης. Στον Ναό φυλάσσονται τεμάχια των λειψάνων των Αγίων Πέντε Νεομαρτύρων των εκ Σαμοθράκης που μαρτύρησαν στην Μάκρη καθώς και ένα από τα τσιγκέλια από τα οποία τους κρέμασαν.
Οι εκκλησίες της Μάκρης, της Αγίας Αναστασίας, του Αγίου Γεωργίου Ελαιώνος, του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, του Αγίου Δημητρίου (όσα ερείπια σώζονται), όπως και της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Κυριακής και των Πέντε Νεομαρτύρων, μας δείχνουν τους ιερούς τόπους των προγόνων μας. Σημαδεύουν και προστατεύουν κατά κάποιον τρόπο αυτούς τους χώρους.

Η Λευκίμη, ένα γραφικό, αρχοντικό χωριό, τριγυρισμένο από τις ομορφιές της φύσης, βρίσκεται στις
παρυφές του προστατευόμενου δάσους Λευκίμης-Δαδιάς-Σουφλίου στο κέντρο του Νομού Έβρου και έχει ως σήμα κατατεθέν έναν από τους ωραιότερους ναούς του νομού, τον Ιερό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου.
Ο Ιερός Ναός Γενεσίου της Θεοτόκου άρχισε να κτίζεται περί το 1900. Τα πρώτα εγκαίνια έγιναν στις 8 Σεπτεμβρίου 1902. Πρόκειται για έναν ναό βασιλικού ρυθμού, με αξιόλογη αρχιτεκτονική. Οι περίφημοι μάστορες της πέτρας της Λευκίμης έδωσαν στο Ναό του Γενεσίου της Θεοτόκου χαρακτηριστική και πολύ όμορφη φυσιογνωμία που διατηρείται αναλλοίωτη και περίτεχνη μέχρι σήμερα.
Πολλές σπουδαίες αγιογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα από ζωγράφους της Αδριανούπολης αλλά και όλης της περιοχής της Θράκης στολίζουν τον ναό.

Το Στασίδι του Αποστόλου Παύλου βρίσκεται στην βόρεια πλευρά της Σαμοθράκης. Πρόκειται γιά ένα ημικυκλικό περιστύλιο κτισμένο με βάση την σαμοθρακική οικοδομική τέχνη και παράδοση που κοσμείται από τέσσερα μεγάλα ψηφιδωτά που αναπαριστάνουν το πέρασμα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου από το νησί το 49 μ.Χ. Σύμφωνα με το κείμενο των Πράξεων και από την Παράδοση, ο Απόστολος Παύλος ευρισκόμενος στην Τρωάδα είδε ένα όραμα, στο οποίο ένας άνδρας Μακεδόνας τον καλούσε να αφήσει την Ασία, να περάσει στην Ευρώπη και να κηρύξει το Ευαγγέλιο στην Ελλάδα. Ο Παύλος τότε από την Τρωάδα με ένα πλοιάριο πέρασε στην Σαμοθράκη (μάλλον προσορμίστηκε στο λιμάνι της Παλαιάπολης), κατέβηκε στο νησί, συνάντησε τους γηγενείς Σαμόθρακες, συναναστράφηκε μαζί τους για μία ημέρα, κοιμήθηκε εκεί και την επομένη μετέβη στην Νεάπολη (σημ. Καβάλα).
Σε ανάμνηση αυτού του περάσματος του Αποστόλου από τη Σαμοθράκη, που καθιστά το νησί ως το πρώτο ευρωπαϊκό έδαφος που πάτησε το πόδι του ο Παύλος, αλλά και της ολιγόωρης διαμονής του στο νησί, κτίσθηκε αυτό το μνημείο στην θέση όπου εκεί κοντά προσορμίσθηκε το πλοίο που μετέφερε τον Απόστολο των Εθνών.


Ιερά Μονή "Παναγία του Έβρου"
Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως. Βρίσκεται στην παραθαλάσσια περιοχή της Μάκρης και σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από αυτήν. Ιδρύθηκε το 1978. Η Ιερά Μονή είναι περιτειχισμένη και περιβάλλεται από ελαιώνες καλλιεργούμενους από τις Μοναχές. Τέσσερα Παρεκκλήσια - Αγίου Χαραλάμπους, Αγίου Βλασίου, Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Αγίας Ευφημίας - οριοθετούν την περιοχή της Μονής και δύο - του Αγίου Ανθίμου και του Αγίου Ανδρέα - είναι ενσωματωμένα σ' αυτήν.
Τα ασκούμενα στην Ιερά Μονή παραδοσιακά διακονήματα είναι: Η Βυζαντινή αγιογραφία, η ιερορραπτική, η εκκλησιαστική κεντητική, η κατασκευή μοσχοθυμιάματος και μικροαντικειμένων και η κηροπλαστική.

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Αετοχωρίου
Στη θέση Αετοχώρι της τοπικής κοινότητας Δωρικού, περίπου 13 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρούπλη, το έτος 1981 ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, και νυν Θεσσαλονίκης, Άνθιμος Ρούσσας ίδρυσε το ανδρικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
 Θεμελιώθηκε στις 26-9-1989 και εγκαινιάστηκε επίσημα στις 21-6-1992. Αν και νεότευκτο και χωρίς ιστορία, σύντομα κατέστη γνωστό στην ευρύτερη περιοχή και αποτελεί όαση πνευματική στην ακριτική και ευαίσθητη εθνικά περιοχή του Έβρου.
Πολύτιμο θησαύρισμα της Μονής αποτελούν τα τεμάχια των ιερών λειψάνων, των εκ Σαμοθράκης πέντε νεομαρτύρων (Μανουήλ, Γεωργίου, Μιχαήλ, Θεοδώρου και Γεωργίου) που μαρτύρησαν το 1835 στη Μάκρη Αλεξανδρούπολης, του αγίου Παντελεήμονος, του αγίου Χαραλάμπου κ.ά.

Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Αλωνίων Σαμοθράκης

Το Μετόχι του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται έξω από τα Αλώνια δίπλα στο στρατόπεδο του νησιού. Αποτελεί Μετόχι της Ιεράς Μονής των Ιβήρων του Αγίου Όρους που έχει παραχωρηθεί για την καλύτερη διαχείρισή του στην Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως. Στον περίβολο του Μετοχίου βρίσκεται ο ομώνυμος πετρόκτιστος Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου και το οίκημα που φιλοξενεί τον υπεύθυνο του Μετοχίου.



ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΟΡΕΣΤΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ

Η πρώτη μαρτυρία για την Επισκοπή Πλωτινουπόλεως χρονολογείται στα 434-435
 Στα 879-880, στη Σύνοδο που συγκαλεί ο Πατριάρχης Φώτιος και επισημοποιεί τις αλλαγές που είχαν προκύψει στο χάρτη της Αυτοκρατορίας συναντάμε για πρώτη φορά την υπογραφή επισκόπου «Διδυμοτείχου». Βλέπουμε ότι ακολουθώντας τη διοικητική διαίρεση η επισκοπή Πλωτινουπόλεως αποσπάται από την επαρχία Αιμιμόντου και προσαρτάται στην επαρχία Ροδόπης, τώρα πλέον ως επισκοπή Διδυμοτείχου.
Το 1206 πέθανε στο Διδυμότειχο, όπου είχε αυτοεξοριστεί, ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Ιωάννης Ι΄ Καματηρός, ενσαρκωτής του πνεύματος της αντίστασης εναντίον των Φράγκων και Βουλγάρων. (Ντίνου Χριστιανόπουλου «Σύντομη Ιστορία του Διδυμοτείχου», Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 16).
Οι αναστατώσεις και ερημώσεις του 13ου και ιδιαίτερα του 14ου αιώνα καθόρισαν σοβαρές ανακατατάξεις και στην εκκλησία. Έτσι στα πλαίσια της γενικότερης προώθησης του Διδυμοτείχου ακολουθεί και η εκκλησιαστική αναβάθμισή του.
Ο εκτεταμένος εξισλαμισμός και η εδραίωση της οθωμανικής κυριαρχίας στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα συνεπάγονται τον περιορισμό του ελληνικού στοιχείου σε αστικές νησίδες, ανάμεσα στις οποίες και το Διδυμότειχο. Η περιοχή του Διδυμοτείχου εξακολουθεί επί Τουρκοκρατίας να αποτελεί ιδιαίτερη Μητρόπολη, μία από τις τρεις σταθερές στο χώρο της σημερινής Ελληνικής Θράκης, μαζί με τις Μητροπόλεις της Μαρώνειας και της Ξάνθης.
Τον Απρίλιο του 1828 ξεσπά ο ρωσοτουρκικός πόλεμος. Οι ρώσοι φθάνουν στον Έβρο και η παρουσία τους μένει στη θύμηση των κατοίκων ως Πρώτη Ρωσία. Το τέλος του πολέμου σφραγίζεται με τη συνθήκη της Αδριανούπολης στις 14 Σεπτεμβρίου του 1829 με την οποία αναγνωρίζεται επίσημα η θρησκευτική ελευθερία του χριστιανικού πληθυσμού. Έτσι εκεί όπου οι συνθήκες και τα μέσα των κοινοτήτων το επιτρέπουν οι ταπεινές παλιές εκκλησιές αντικαθίστανται με νέες, μεγάλες, μνημειακές κατασκευές.
Το 1924 το Σουφλί αποσπάται από το Διδυμότειχο και σχηματίζει δική του Μητρόπολη. Το 1931 καταργείται η προσωρινή Μητρόπολη Νέας Ορεστιάδας που είχε δημιουργηθεί στη θέση της Μητρόπολης Αδριανουπόλεως και όλες οι ενορίες της αποδίδονται στην Μητρόπολη Διδυμοτείχου. Τον Ιούνιο του 1934 καταργείται και η Μητρόπολης Σουφλίου και ενσωματώνεται στη Μητρόπολη Διδυμοτείχου η οποία πλέον ονομάζεται Μητρόπολης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας και Σουφλίου, ενώ ο Μητροπολίτης έχει τη φήμη «Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Ροδόπης και παντός Αιμιμόντου». Σήμερα η Μητρόπολη διαλαμβάνει 103 Ενορίες και ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου καταλαμβάνει την 29η θέση στην «Τάξη Πρωτοκαθεδρίας».
Ορισμένοι από τους Μητροπολίτες του Διδυμοτείχου άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην ιστορία της πόλης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο αγιοποιημένος από την Εκκλησία, μαθητής του οσίου Μακαρίου, Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Ιλαρίων. Στις ξεχωριστές φυσιογνωμίες του 19ου αιώνα αναμφισβήτητα εντάσσεται ο Διονύσιος, μητροπολίτης Διδυμοτείχου κατά το 1868-1873 ο οποίος έφθασε στη συνέχεια μέχρι τον Πατριαρχικό θρόνο και ο Φιλάρετος Βαφείδης, γνωστός ως «σοφός της Εκκλησιαστικής Ιστορίας» συγγραφέας κατά τον Γ. Λαμπάκη.
Σε ότι αφορά το Μητροπολιτικό κτίριο γνωρίζουμε ότι από τις αρχές του 20ου αιώνα γινόταν προσπάθειες για ανέγερση νέου Μητροπολιτικού Μεγάρου, μιας και το ηλικίας τότε 200 ετών ξυλεπένδυτο κτίριο είχε πλέον ερειπωθεί. Αυτοκρατορικό φιρμάνι της 9ης Σεπτεμβρίου 1905 αναφέρεται στην ανέγερση νέου κτιρίου της Μητρόπολης Διδυμοτείχου το οποίο τελικά κτίζεται μόλις το 1925-1928. Στο μεσοδιάστημα η Μητρόπολη φιλοξενείται στο Σελαμλίκ. Τέλος στα 1966 η Μητρόπολη αποκτά νέο κτίριο, αυτό που συναντάμε σήμερα.


Πηγές : wondergreece.gr, visitgreece.gr, pentapostagma.gr και οι ιστοσελίδες των Ιερών Μητροπόλεων της Περιφέρειας Α.Μ.Θ.

Τετάρτη 23 Απριλίου 2014

Περιφέρεια ΑΜΘ και φυσικό περιβάλλον

ΔΡΑΜΑ

Κυρίαρχο στοιχείο στη φυσιογνωμία της περιοχής είναι το φυσικό περιβάλλον με τους μοναδικούς βιότοπους και τα εντυπωσιακά δασικά τοπία, τα οποία και αποτελούν σημεία αναφοράς για κάθε δραστηριότητα
Το υδάτινο στοιχείο έχει επίσης έντονη παρουσία στο νομό, με τον ποταμό Νέστο και τις λίμνες του να κυριαρχούν
Στην ιδιαίτερη αυτή γωνιά της Ελλάδας, περιλαμβάνονται όλες σχεδόν οι ζώνες βλάστησης που μπορούν να συναντηθούν στη χώρα. Η χλωρίδα της περιοχής είναι πολύ πλούσια σε φυτικά είδη (πάνω από 1000), ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται και κάποια μοναδικά για την Ελλάδα. Η ποικιλία της βλάστησης οφείλεται στη θέση και γεωμορφολογία της περιοχής, στο κλίμα και το έδαφος, αλλά και στη γεωϊστορία του τόπου. Ο αριθμός των φυτών ξεπερνάει τα 1000 είδη, ενώ πολλά απ' αυτά σχηματίζουν δάση μόνο στο νομό
Η πανίδα του νομού Δράμας είναι ιδιαίτερα προικισμένη σε είδη και σε πληθυσμούς. Στο βόρειο τμήμα όπου εκτείνεται ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα, αυτό της Κεντρικής Ροδόπης, απαντώνται, αν όχι όλα, σίγουρα τα περισσότερα από τα είδη της άγριας πανίδας των ελληνικών βουνών.
Στο νομό απαντώνται περισσότερα από 150 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία περιλαμβάνονται σε κοινοτική οδηγία για είδη που χρειάζονται ειδικά μέτρα προστασίας. Επίσης, στον ευρύτερο χώρο του νομού ζουν τουλάχιστον 32 είδη θηλαστικών, τα περισσότερα από τα σπάνια είδη της Ελλάδας και της Ευρώπης

ΚΑΒΑΛΑ

Ξεκινώντας από το Παγγαίο όρος, έναν από τους αρχαίους κιόλας χρόνους γνωστό ορεινό όγκο τόσο για τους πλούσιους φυσικούς του πόρους, τα μεταλλεύματα του, όσο και για το δασικό του πλούτο και τις σπάνιες φυσικές ομορφιές του, όλο το δασικό οικοσύστημα αποτελεί βιότοπο πλούσιας άγριας πανίδας και ένα μεγάλο μέρος του είναι χαρακτηρισμένο ως καταφύγιο άγριας ζωής. Από άποψη χλωρίδας μέσα στο οικοσύστημα βρίσκει κανείς μεγάλη ποικιλία ειδών, πολλά από τα οποία, κυρίως ποώδη, είναι σπάνια ή ακόμη και ενδημικά μόνο της περιοχής αυτής.
Το δασικό σύμπλεγμα του Συμβόλου όρους, στη συνέχεια, προσφέρει εξαιρετική θέα προς τις γύρω περιοχές του Νομού Καβάλας. Η θέα περιλαμβάνει το δέλτα του Νέστου, τη Σαμοθράκη και τη Θάσο στα ανατολικά, τον Άθω και το Στρυμονικό κόλπο στα νότια, το Παγγαίο στα δυτικά, ως το Φαλακρό όρος και την πεδιάδα της Δράμας στα βόρεια.
Το ορεινό δασικό σύμπλεγμα Λεκάνης – Δρυμοτόπου – Πασχαλιάς αποτελεί μοναδικής ομορφιάς τοπίο, όπως αυτό καθορίζεται μέσα από τη σύνθεση της βλάστησης και του ανάγλυφου
Οι πυκνές και υψηλές συστάδες οξυάς δίνουν στο τοπίο μια επιβλητικότητα αλλά και μια αίσθηση ηρεμίας και ελευθερίας στον περιηγητή που θα περιπλανηθεί μέσα σε αυτές και παράλληλα προσφέρει καταφύγιο για την πανίδα, η οποία βρίσκει εκεί στέγη και τροφή.
Το δασικό – υδάτινο οικοσύστημα του Νέστου είναι διεθνούς σημασίας, αποτελεί εθνικό πάρκο, προστατεύεται με τη διεθνή συνθήκη Ramsar και είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000.
Στο ημιορεινό τμήμα του οικοσυστήματος, η αλλιώς γνωστότερο ως «Στενά του Νέστου» κυριαρχούν οι εντυπωσιακοί γεωλογικοί σχηματισμοί μέσα από τους οποίους κυλά ο ποταμός σχηματίζοντας το μοναδικό για την Ελλάδα φαινόμενο των μαιάνδρων. Είναι χαρακτηρισμένα ως αισθητικό δάσος και καταφύγιο άγριας ζωής και ενδιαίτημα σπάνιων και υπό εξαφάνιση ειδών της πανίδας και της χλωρίδας
Το πεδινό τμήμα του οικοσυστήματος αποτελείται από το Δέλτα του ποταμού Νέστου και τις λιμνοθάλασσες της Κεραμωτής και Αγιάσματος, που μαζί με τις γειτνιάζουσες σε αυτό περιοχές, είναι χαρακτηρισμένο ως Εθνικό Πάρκο ενώ αποτελεί σταθμό μεταναστευτικών πουλιών, βιότοπο πλούσιας πανίδας πτηνών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και άλλα μοναδικά της περιοχής αυτής που αποτελεί και το ενδιαίτημα τους
Η Θάσος, το βορειότερο νησί του Ελλαδικού χώρου, καλύπτεται κατά τα 3/5 από δάση. Ο συνδυασμός του πράσινου των δασών, του γλαυκοπράσινου των ελαιοδέντρων, με το γαλάζιο της θάλασσας, δίνει τον τόνο της μοναδικότητας στο νησί
Το όρος Υψάριο της Θάσου, έρχεται να συμπληρώσει την πανδαισία εικόνων και χρωμάτων. Από δω βλέπεις το Άγιο Όρος, τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη, ακόμη και τα στενά των Δαρδανελίων. Απόκρημνες πλαγιές στα βορεινά, ήπιες στα νότια με τους γεωλογικούς σχηματισμούς να εναλλάσσονται.  Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η σύνθεση ενός μοναδικού οικοσυστήματος. Σ’ αυτόν τον ορεινό όγκο απλώνονται τα μοναδικής ομορφιάς πλούσια δάση της Θάσου

ΞΑΝΘΗ

Τα Στενά του Νέστου περιλαμβάνονται στις υγροτοπικές περιοχές NATURA 2000 είναι τόπος απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και καταφύγιο σημαντικού αριθμού της πανίδας της χώρας μας, ανάμεσα τους και αρκετά σπάνια είδη. Τα απόκρημνα, βραχώδη και κατάφυτα συγχρόνως πρανή των Στενών, μεγαλόπρεπα και εντυπωσιακά προκαλούν δέος στους επισκέπτες. Παράλληλα με το ποτάμι υπάρχει μονοπάτι που ξεκινά από τη Γαλάνη, ενώ η διαδρομή με το τραίνο είναι μαγευτική. Στην περιοχή υπάρχουν σπάνιοι τύποι οικοτόπων, σπάνια φυτά και ζώα
Το μεγαλείο της φύσης των Στενών φτάνει τα 23.000 στρέμματα με περίπου 500 είδη χλωρίδας και 213 είδη πανίδας σημαντικό αριθμό θηλαστικών, αμφιβίων και ερπετών αρκετά εκ των οποίων είναι σπάνια είδη και απειλούμενα.
Πλούσια φυσική ομορφιά έχει να επιδείξει η περιοχή που διασχίζεται από τον ποταμό Νέστο, εκεί που το νερό παίζει με την ξηρά και σχηματίζει εντυπωσιακούς μαιάνδρους, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του σπάνια είδη αγριολούλουδων και μεγάλη ποικιλία πτηνών. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο ορίζοντας από τη «θέση Θέα».
Ο εντυπωσιακός καταρράκτης του Λειβαδίτη με αξιοθαύμαστη φυσική ομορφιά και ύψος περισσότερο από 35 μέτρα είναι χαρακτηριστικό αξιοθέατο της ορεινής περιοχής του νομού Ξάνθης 
Ο ποταμός Νέστος φθάνοντας στη θάλασσα σχηματίζει ένα μεγάλο δέλτα, που παλιότερα το κάλυπτε παραποτάμιο δάσος. Η περιοχή περιλαμβάνεται στις υγροτοπικές περιοχές NATURA 2000 είναι ο τόπος που ζουν τριακόσια είδη πουλιών, εκ των οποίων τα δώδεκα είδη χαρακτηρίζονται ως απειλούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Τα όρη Χαϊντού και Κούλα συγκαταλέγονται στις ορεινές και ενδοχωρικές περιοχές NATURA. Η περιοχή χαρακτηρίζεται ως «μνημείο της φύσης». Υπάρχει επίσης ένας μεγάλος αριθμός φυτών που είναι σπάνια για την Ελλάδα.
Η Χαϊντού είναι από τους σημαντικότερους βιότοπους στην Ελλάδα για όλα τα μεγάλα δασόβια θηλαστικά. Συναντούμε 102 είδη πουλιών που όλα τους σχεδόν αναπαράγονται στα δάση της περιοχής. Πολλά από αυτά τα είδη πουλιών διατηρούν εδώ και στην ευρύτερη οροσειρά της Ροδόπης τους κύριους ή και μοναδικούς πληθυσμούς τους
Η λιμνοθάλασσα Βιστωνίδας – Πόρτο Λάγους (η γέννηση της τοποθετείται πριν από 5.000.000 έτη περίπου) είναι μία από τις σημαντικότερες λίμνες της Ελλάδας. Με έκταση που ξεπερνά τα 44.000 στρέμματα βρίσκεται στο νότιο τμήμα των νομών Ξάνθης και Ροδόπης. Αποτελεί σύμπλεγμα υδροτόπων με πλούσια αλιεύματα και σπάνια πτηνά. Από τα 260 είδη πουλιών που εντοπίζονται εδώ, τουλάχιστον 9 είναι σπάνια ή απειλούμενα σε διεθνές επίπεδο
Οι παραλιακές περιοχές του νομού παρουσιάζουν μια ανυπότακτη ομορφιά και στους χειμερινούς μήνες, καθώς δίνουν πολλές και σπάνιες ευκαιρίες για παρατήρηση πουλιών. Περισσότερα από 100 είδη πουλιών έχουν παρατηρηθεί σ' αυτήν την παραλιακή ζώνη, μεταξύ αυτών ορισμένα απειλούμενα παγκοσμίως

ΡΟΔΟΠΗ

Οι λίμνες και οι λιμνοθάλασσες του νομού έχουν ενταχθεί στους «Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας» με τη Σύμβαση Ramsar. Στις λιμνοθάλασσες έχουν παρατηρηθεί πάνω από 170 είδη πουλιών, 5 από τα οποία είναι απειλούμενα είδη. Οι ειδικοί μάλιστα λένε πως εδώ εμφανίζεται ο μεγαλύτερος αριθμός πουλιών απ’ όλους τους υγροβιότοπους της Ελλάδος
Η Λίμνη Ισμαρίδα είναι η μοναδική σε ολόκληρη τη Θράκη η οποία έχει εξ' ολοκλήρου γλυκό νερό και έχει προσδιοριστεί ανάμεσα στους 11 ελληνικούς υγροτόπους διεθνούς σημασίας που προστατεύονται από τη διεθνή σύμβαση Ramsar. Ανάμεσα στα πολλά προστατευόμενα και σπάνια είδη της περιοχής συμπεριλαμβάνεται και η λεπτομύτα που χαρακτηρίζεται ως το πιο σπάνιο πουλί στον κόσμο.
Η λιμνοθάλασσα Ξηρολίμνη είναι μια παράκτια λιμνοθάλασσα που χωρίζεται από τη θάλασσα με μια αμμώδη παραλία και βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του Φαναρίου, δυτικά του χωριού Αρωγή. Η Ξηρολίμνη είναι ένας από τους σημαντικότερους σε όλη την Ευρώπη υγροβιότοπος για πτηνά. Υπάρχουν πολλά είδη που διαχειμάζουν, όπως ο Pelecanus crispus και μερικά φλαμίνγκο που επισκέπτονται την περιοχή

ΕΒΡΟΣ

Οι προστατευόμενες περιοχές εντός των ορίων της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου είναι 13 στον αριθμό και καταλαμβάνουν συνολικά 2.030.000 στρέμματα
Ο Νομός Έβρου, είναι ένα νομός με πλούσιο φυσικό περιβάλλον, με δύο εθνικά πάρκα το Δέλτα του Έβρου και το Δάσος της Δαδιάς, και οκτώ περιοχές ενταγμένες στο δίκτυο Natura
Το Δάσος της Δαδιάς είναι προστατευόμενο από το 1980 και περιλαμβάνει δύο ζώνες αυστηρής προστασίας. Στην περιοχή φιλοξενούνται τα 36 από τα 38 είδη αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων πολλά σπάνια είδη. Είναι από τις μοναδικές περιοχές της Ευρώπης στην οποία συμβιώνουν τόσα διαφορετικά είδη αρπακτικών πουλιών και η μοναδική όπου ταυτόχρονα απαντώνται τα τρία από τα τέσσερα διαφορετικά είδη γυπών της Ευρώπης
Το Δέλτα του Εβρου, ένα από τα σημαντικότερα της Ευρώπης, έχει αναγνωριστεί ως διεθνής υγρότοπος. Αποτελεί προστατευόμενη περιοχή και καταφύγιο θηραμάτων, όπου ζουν ή διαχειμάζουν πολλά σπάνια ή απειλούμενα είδη
Στον ποταμό Έβρο και το δέλτα του έχουν βρεθεί 46 είδη ψαριών,7 είδη αμφιβίων,21 είδη ερπετών και περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών. Αναμφίβολα όμως, η μεγάλη αξία του δέλτα συνίσταται στην πλούσια ορνιθοπανίδα του. Έχουν παρατηρηθεί 304 είδη πουλιών από τα 423 είδη της Ελλάδας. Στην περιοχή επίσης απαντώνται όλοι οι τυπικοί σχηματισμοί και οι μονάδες βλάστησης ενός μεσογειακού δέλτα. Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 350 φυτικά είδη τόσο στο δέλτα όσο και στη ζώνη κατά μήκος του ποταμού.

Το νησί της Σαμοθράκης είναι καταπράσινο πνιγμένο μέσα σε πυκνή βλάστηση. Η πυκνή βλάστηση της Βόρειας πλευράς του νησιού, αποτελείται από δέντρα σπάνια όχι μόνο για τον Ελλαδικό αλλά και στον Μεσογειακό χώρο. Πλούσια και σε νερά η Σαμοθράκη, με εκατοντάδες μικρά ρυάκια και ποταμάκια, με γάργαρο νερό που έρχεται από το όρος Σάος, κυλούν ορμητικά προς τη θάλασσα. Πλήθος πηγών, οι οποίες κατεβαίνοντας ακτινωτά από το βουνό σχηματίζουν κλιμακωτά καταρράκτες και τις περίφημες «βάθρες», δηλαδή φυσικές πισίνες μέσα στα ανοιχτόχρωμα βράχια. Φημισμένες είναι οι βάθρες του ποταμού Τσιβδογιάννη, κοντά στα Θερμά, από όπου ξεκινά και η ανάβαση στο όρος Φεγγάρι. Τα μικρά και μεγάλα ρυάκια σχηματίζουν επίσης πολλούς καταρράκτες

Κυριακή 20 Απριλίου 2014

Μουσεία στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη

ΔΡΑΜΑ

Το αρχαιολογικό μουσείο της Δράμας καλύπτει χρονολογικά την ανθρώπινη παρουσία στο νομό Δράμας από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (50.000 χρόνια από σήμερα) μέχρι τους νεότερους χρόνους, το 1913. 

Το εκκλησιαστικό μουσείο στην πόλη στις ευρύχωρες και εξαιρετικά φροντισμένες αίθουσες του οποίου εκτίθενται εκκλησιαστικοί θησαυροί ανεκτίμητης πνευματικής και καλλιτεχνικής αξίας, καθώς και αρχιερατικά άμφια και ιερά σκεύη, πολλά του 19ου αιώνα.

Το Μουσείου Τρένων και της Λέσχης Σιδηροδρομικών και Φίλων Σιδηροδρόμου «Ήφαιστος» δίπλα στο Μηχανοστάσιο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Δράμας.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρανεστίου Δράμας, ένα από τα καλύτερα του είδους στα Βαλκάνια, που ξεναγεί τον επισκέπτη στο φυσικό περιβάλλον της Ροδόπης και της κοιλάδας του Νέστου αποτελώντας την πύλη εισόδου στον οικοσύστημα της περιοχής με τη μεγάλη βιολογική και γεωλογική ποικιλότητα

ΚΑΒΑΛΑ

Το αρχαιολογικό μουσείο Καβάλας με συλλογές προϊστορικών ευρημάτων, ευρημάτων ανασκαφών που έγιναν στην Νεάπολη, ευρημάτων της Αμφίπολης κ.α

Το Μουσείο Καπνού του Δήμου Καβάλας. Ένα θεματικό μουσείο, το οποίο περιλαμβάνει κι εκθέτει την εμπορική επεξεργασία των ανατολικών καπνών (που δεν βρίσκονται σε κανένα άλλο μουσείο του κόσμου), αλλά και αντικείμενα κι αρχειακό υλικό για την καλλιέργεια και την παραγωγή του καπνού, την αγροτική και εμπορική επεξεργασία του, τα βιομηχανικά καπνικά προϊόντα και τα εκθεσιακά καπνοδείγματα.

Το αρχαιολογικό μουσείο Φιλίππων στις συλλογές του οποίου περιλαμβάνονται ευρήματα από τον προϊστορικό οικισμό Ντικιλί Τας, την ελληνιστική-ρωμαική και παλαιοχριστιανική πόλη των Φιλίππων

Το ιστορικό και λαογραφικό μουσείο της Στέγης Πολιτισμού Νέας Καρβάλης. Ένα Μονογραφικό Μουσείο του Ελληνοκαππαδοκικού Πολιτισμού με φορεσιές, χαλιά, υφάσματα, αντικείμενα καθημερινής ζωής, εργαλεία και σκεύη, μουσικά όργανα, αρχαιολογικά αντικείμενα από την εποχή των Χετταίων μέχρι το 1924

Το "Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού" που δημιουργήθηκε με την πρωτοβουλία του Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας "Μνήμη Μικράς Ασίας". Ένα μουσείο που κρατά ζωντανή τη μνήμη των αλησμόνητων πατρίδων της Ανατολής, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά, τον αγώνα των προγόνων μας να ριζώσουν στη νέα τους πατρίδα

Το ιστορικό και λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας με πολύτιμο ιστορικό υλικό που είχε συλλέξει τα προηγούμενα περίπου 50 χρόνια.

Το Ναυτικό Μουσείο Καβάλας όπου διαφυλάσσεται η  ναυτική πολιτιστική μας παράδοση

Το μουσείο κέρινων ομοιωμάτων του Θοδωρή Κοκκινίδη στα Κηπιά του Δήμου Παγγαίου με τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της Ελλάδας και του εξωτερικού συγκεντρωμένες στον ίδιο χώρο

Το μουσείο ελιάς στο Ελαιοχώρι του Δήμου Παγγαίου, ένα σύγχρονο εκθεσιακό χώρο με αίθουσα εκδηλώσεων, υπαίθριο θέατρο, δεντροφυτεμένο περιβάλλοντα χώρο και το παλαιό ελαιοτριβείο που αναπαλαιώθηκε εκ βάθρων, μαζί με το μηχανολογικό του εξοπλισμό αλλά και το αντίστοιχο μουσείο ελιάς και ελαιολάδου στον Πρίνο Θάσου, «προϊόν» ιδιωτικής πρωτοβουλία μιας τοπικής βιολογικής επιχείρησης το οποίο φιλοξενεί ένα χώρο όπου μπορείτε να δείτε πως γίνεται η παραγωγή του ελαιόλαδου, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και 40 από τα συνολικά 130 είδη ελαιόλαδου που είναι γνωστά στις μέρες μας

Το αρχαιολογικό μουσείο της Θάσου χτισμένο το 1934 με τους ανθρωπόμορφους στήλους, από τα αρχαιότερα μνημειακά γλυπτά της προϊστορικής Ευρώπης, αλλά και τον  εντυπωσιακό κούρο ύψους 3,50 μέτρων της αρχαϊκής εποχής

Το μουσείο του μεγάλου γλύπτη και ζωγράφου Πολύγνωτου Βαγή στην γενέτειρά του Ποταμιά Θάσου στο οποίο εκτίθενται 98 έργα γλυπτικής και 15 ζωγραφικοί του πίνακες της περιόδου 1920-1960

ΞΑΝΘΗ

Το Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης στην παλιά πόλη. Το κτίριο, έκθεμα και το ίδιο, αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την κοινωνική και οικονομική ζωή μιας πόλης που άκμασε στις αρχές του 20ου αιώνα. Εδώ φιλοξενούνται εκθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο, την κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική ζωή της πόλης και της υπαίθρου

Το εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου που στεγάζεται στην ανατολική πτέρυγα της Μονής Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας στο οποίο εκτίθενται  εικόνες και άλλα κειμήλια που χρονολογούνται από το τέλος της Βυζαντινής περιόδου μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα και προέρχονται είτε από τα μοναστήρια της περιοχής ή από τους ενοριακούς ναούς

Η Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης "Χρήστος Παυλίδης", η οποία στεγάζεται στο αρχοντικό Καλευρά η οικοδόμηση του οποίου τοποθετείται στα μέσα του περασμένου αιώνα. Αποτελεί ένα από τα εξαιρετικότερα δείγματα Δυτικομακεδονικής - Ηπειρωτικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα τα ξυλόγλυπτα ταβάνια, που είναι μοναδικά στην περιοχή και στη μόνιμη έκθεσή του οποίου φιλοξενούνται έργα ζωγράφων της πόλης

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο παλιό χώρο του δασικού φυτωρίου όπου εκτίθενται χαρακτηριστικά δείγματα της χλωρίδας και της πανίδας του Νομού, καθώς και πετρώματα

Η Ακαδημία και το Μουσείο Παιδικής Τέχνης στη Συδινή του Δήμου Αβδήρων Ξάνθης που φιλοξενεί διάφορες εκθέσεις, δημιουργίες παιδιών από όλο τον κόσμο αλλά και με πλήθος εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων

Όπως επίσης και το μουσείο καπνού και το μουσείο Μάνου Χατζιδάκι βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας

Το αρχαιολογικό μουσείο Αβδήρων η έκθεση του οποίου καλύπτει χρονικά την περίοδο από τον 7ο π.Χ. έως τον 13ο μ.Χ. αιώνα

Το ιστορικό και λαογραφικό μουσείο Αβδήρων που στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο κτήριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου Αβδήρων με εκθέματα από το 1820 έως το 1950

Το λαογραφικό μουσείο Σταυρούπολης με παραδοσιακές φορεσιές αλλά και αντικείμενα από την καθημερινή ζωή της περιοχής των περασμένων ετών όπως μουσικά όργανα, οικιακά σκεύη κ.α.

ΡΟΔΟΠΗ

Το αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής οι εκθέσεις του οποίου καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τη Νεολιθική μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο. Στο μουσείο, αποκαλύπτεται η σημασία της παρουσίας των Ελλήνων στο βόρειο Αιγαίο και η δημιουργική πορεία της ελληνικής τέχνης και του ελληνικού πολιτισμού αλλά και το εντυπωσιακό έκθεμα της  χρυσής προτομής του Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211 μ.Χ.)

Το Λαογραφικό Μουσείο Κομοτηνής που στεγάζεται στο αρχοντικό Πεϊδη, χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Μέσα από τα εκθέματά του αναβλύζει η ζωντάνια και η ομορφιά της θρακιώτικης τέχνης, των πόλεων και της υπαίθρου. Πολλά από αυτά όμως προέρχονται από την Ανατολική και Βόρεια Θράκη καθώς και από τις αλησμόνητες περιοχές της Μ. Ασίας. Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα προσωπικά κειμήλια του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσάνθου του από Τραπεζούντος (γεννήθηκε στην Κομοτηνή), εικόνα μεγάλων διαστάσεων του 18ου αι. με απεικόνιση του Χριστού, της Παναγίας, της Αγίας Άννας και Προφητών, καθώς και ασημένια λειψανοθήκη άριστης τέχνης.

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρώνειας και Κομοτηνής που στεγάζει τη συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων. Τα εκθέματα καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τον 16ο έως τις αρχές του 20ου αι. και αποτελούν μάρτυρες της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης της περιοχής.

Το Στρατιωτικό Μουσείο Κομοτηνής που φιλοξενεί στους χώρους του μόνιμη έκθεση η οποία καλύπτει τις διάφορες ιστορικές περιόδους της νεότερης ιστορίας της Ελλάδος αλλά και προαύλεια έκθεση ιστορικών οχημάτων, αρμάτων, αεροσκαφών και οπλικών συστημάτων

Το μουσείο του Συνδέσμου Φίλων Κων/νου Καραθεοδωρή ο οποίος υπήρξε μία σπάνια μορφή στην ιστορία της επιστήμης, η σχέση του δε με τον Αϊνστάιν, μέσα από την αλληλογραφία τους που αρχίζει τον Σεπτέμβρη του 1916, προκύπτει η μεγάλη συμβολή του Κ. Καραθεοδωρή σε 3 δυσκολίες που συνάντησε ο Αϊνστάιν στη διατύπωση της γενικής θεωρίας της σχετικότητας

Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής η συλλογή του οποίου περιλαμβάνει έντυπα, σχολικά είδη και αντικείμενα του 17ου και 18ου αιώνα, καθώς και φωτογραφικό υλικό με ιστορική σημασία για τον Θρακικό αλλά και τον ευρύτερο Ελληνικό χώρο

Το μουσείο καλαθοπλεκτικής στο Θρυλόριο, ένα εθνογραφικό-τεχνολογικό μουσείο, μοναδικό για το θεματικό του αντικείμενο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη το οποίο αποτελεί μια μοναδική αναφορά στην παγκόσμια καλαθοπλεκτική τέχνη όπου αποτυπώνονται οι παραδόσεις των λαών

Το Λαογραφικού Μουσείο του «Πολιτιστικού Ομίλου Ξυλαγανής» που στεγάζεται σε έναν αναπαλαιωμένο αλευρόμυλο με πληθώρα από εκθέματα που σχετίζονται με τη ζωή των ανθρώπων του χωριού, και πλούσιο ιστορικό φωτογραφικό υλικό και ντοκουμέντα από την ζωή στην περιοχή

Το Βυζαντινό μουσείο Κομοτηνής με σπάνια εκθέματα, όπως χειρόγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή, κεραμικά, καθώς και εκθέματα των πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων, μέσα σε μια εντυπωσιακή διάταξη 120 μεγάλων γυάλινων βιτρινών

ΕΒΡΟΣ

Το  Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας μελετά και προβάλει την τοπική πολιτιστικής κληρονομιά και στα εκθέματά του περιλαμβάνονται παραδοσιακές ενδυμασίες, εκκλησιαστικά σκεύη, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, οικοσκευή, γεωργικά και επαγγελματικά εργαλεία

Το Αρχαιολογικό μουσείο στην Παλαιάπολη Σαμοθράκης με αρχιτεκτονικές αποκαταστάσεις από τα κυριότερα κτίρια του Ιερού των Μεγάλων Θεών, όπως ο θριγκός της Αυλής του Βωμού του ιερού και του Θόλου της Αρσινόης Β΄

Το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης με στολές για την χαρά, τη λύπη, την ειρήνη, την καθημερινή απασχόληση, την Κυριακάτικη σχόλη. Τα σχέδια ξεκινούν από την Καππαδοκία, το Βυζάντιο, τον Πόντο για να φθάσουν στις μέρες μας κουβαλώντας μνήμες από χρόνια περασμένα

Το Εθνολογικό μουσείο Θράκης με αντικείμενα του υλικού πολιτισμού των Θρακών, σπάνιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, καταγραφές - βίντεο και μια εξειδικευμένη βιβλιοθήκη

Το Εκκλησιαστικό μουσείο Αλεξανδρούπολης (Λεονταρίδειος Σχολή), ένα νεοκλασικό κτήριο του 1909, δίπλα στη Μητρόπολη, στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί περισσότερα από 400 ιερά κειμήλια της ανατολικής και βόρειας Θράκης, όπως εκκλησιαστικά βυζαντινά σκεύη και εικόνες, άμφια, ξυλόγλυπτα και κεντήματα.

Το Μουσείο Ιατρικού Εξοπλισμού Αιμοληψίας & έκθεση Αφίσας «Άγγελος Χαμπούρης» Τραϊανούπολης

Το Μουσείο Καππαδοκών (Καππαδοκικής Εστίας) μία πηγή πολύτιμων πληροφοριών για τον σπάνιο υπόγειο οικισμό της Καππαδοκίας καθώς πέρα από Λαογραφικό Μουσείο, είναι ένα πιστό αντίγραφο χτισμένο με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε ο επισκέπτης να έχει σαφή εικόνα για την κατασκευή και την δομή του οικισμού.

Το Ιστορικό Μουσείο Αρχαιοφίλων Αλεξανδρούπολης η μόνιμη έκθεση του οποίου περιλαμβάνει θεματικές ενότητες για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα ευρήματα της περιοχής, τη δημιουργία της πόλης και τη σχέση της με το σιδηρόδρομο και το λιμάνι, την αστική και αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της, την οικονομική και πολιτική διαδρομή της, την πνευματική και κοινωνική ζωή και τις πληθυσμιακές ομάδες που τη συγκρότησαν

Το Μουσείο φυσικής ιστορίας στο Μαΐστρο Αλεξανδρούπολης στο οποίο αναδεικνύεται η βιοποικιλότητα σε όλα τα επίπεδα (γενετική, ειδών, οικοσυστημάτων, τοπίου) της περιοχής του Έβρου, των γεωφυσικών και οικολογικών ιδιαιτεροτήτων του

Το Μουσείο λαογραφίας και φυσικής ιστορίας στη Νέα Χιλή Αλεξανδρούπολης  με αντικείμενα καθημερινής χρήσης,  λαογραφικό υλικό όπως τοπικές φορεσιές, σκεύη οικιακής χρήσης, αγροτικά εργαλεία, αργαλειούς, τσικρίκια και ανέμες για το μάζεμα της κλωστής, άροτρα κ.α.

Τα μουσεία μεταξιού στο Σουφλί στο Αρχοντικό Κουρτίδη,  του κ. Τσιακίρη και «Τα Γνάφαλα» του κ. Μπουρουλίτη

Η Λαογραφική συλλογή Νίκου Γκότση στις Φέρρες, ένας συλλεκτικός πλούτος από αντικείμενα και γραπτά στοιχεία που αφορούν με περισσότερα από 1700 αντικείμενα τα οποία εκτίθενται σε ειδική αίθουσα και στην αυλή του μουσείου. Υπάρχουν οι γωνιές των επαγγελμάτων : του πεταλωτή, του τσαγκάρη, του σιδερά, του καροποιού, κ.α. ενώ σε ειδική προθήκη, εκτίθενται αντικείμενα από την Ίμβρο


Το Λαογραφικό Μουσείο Σαμοθράκης στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να δει διάφορα αντικείμενα όπως, τα σύνεργα του "Κεχαγιά" (όπως αποκαλείται ο κτηνοτρόφος στη Σαμοθράκη) , γεωργικά εργαλεία , διάφορα εργαλεία για την επεξεργασία της κλωστής και τον παραδοσιακό αργαλειό με όλα του τα εξαρτήματα αλλά και την αναπαράσταση του σαμοθρακίτικου νοικοκυριού, με ανάμεικτα στοιχεία (λαϊκά και αστικά)

Το Λαογραφικό-Ιστορικό Μουσείο Σουφλίου το οποίο στεγάζεται στο αρχοντικό Μπρίκα, που έχει αναγερθεί, γύρω στο 1890. Εκτός από κατοικία του ιδιοκτήτη, χρησίμευε για εκτροφή μεταξοσκωλήκων, αποθήκη ξηρών κουκουλιών και παραγωγή μεταξόσπορου. Προς το παρόν, λειτουργεί μόνο το λαογραφικό τμήμα. Σ’ αυτό εκτίθενται αγροτικά εργαλεία, σπιτικά έπιπλα και σκεύη που ήταν οι αχώριστοι σύντροφοι των παλιών Σουφλιωτών, στολίδια και κοσμήματα και στολές αντρικές και γυναικείες

Το Λαογραφικό Μουσείο Διδυμοτείχου στο οποίο εκτίθεται ο πλούσιος λαογραφικός θησαυρός από τους Ψαθάδες, τα Λάβαρα, του Σουφλίου και άλλους μικρούς και μεγάλους αξιόλογους λαογραφικούς πυρήνες της περιοχής. Εντυπωσιακό έκθεμα αποτελεί ο ψαθιώτικος αργαλειός, που κάνει τις ψάθες αλλά και οι πολύχρωμες τοπικές στολές πάνω στον τοίχο, οι κούκλες στις βιτρίνες, τα είδη οικοσκευής και τα λοιπά λαογραφικά στοιχεία.

Το Στρατιωτικό Μουσείο Διδυμοτείχου που λειτουργεί από τα τέλη του 1999 και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με τη «στρατιωτική ιστορία» της Θράκης, αλλά και γενικότερα του ελληνισμού.


Η Δημοτική Πινακοθήκη Δημητρίου Ναλμπάντη  στο Διδυμότειχο  όπου ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει πτυχές του ζωγράφου, καθώς και να νιώσει τη δημιουργία και την έμπνευση μέσα από τα θαυμαστά έργα του. Πρόκειται για μια μοναδική συλλογή, δωρεά του τιμημένου από τον Ο.Η.Ε. Διδυμοτειχίτη ζωγράφου

Εκτός των ως άνω αναφερομένων και σε όλη την Περιφέρεια, λειτουργεί πλήθος άλλων μουσείων τα οποία βασίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την προσπάθεια πολιτιστικών ή άλλων Συλλόγων

Στα περισσότερα από αυτά, η είσοδος είναι ελεύθερη